Gemeenten moeten zelf kunnen beslissen of ze persoonsgebonden budgetten verstrekken en eigen bijdragen vragen voor ondersteunende voorzieningen. En er moet een compensatieplicht komen. Dat zijn volgens de Haagse wethouder Jetta Klijnsma, tevens voorzitter van de VNG-commissie die over de WMO onderhandelt, de punten waarover de Kamer nog stevig zal debatteren.

Een jaar geleden zei u in een interview dat de WMO gecompliceerder is geworden dan u had gewild. Het kabinet heeft volgens u geen duidelijke keuzes gemaakt. Geldt dat nog steeds?
‘Eigenlijk wel. Destijds hoopten we dat er duidelijke keuzes gemaakt zouden worden wat betreft de AWBZ. In het oorspronkelijke plan voor de WMO zou de AWBZ worden opgeheven en de taken zouden worden ondergebracht bij de gemeenten en de zorgverzekeraars. Daarmee moest een einde komen aan alle verschillende financieringsstromen en potjes. Nu blijven er nog steeds drie financieringsstromen bestaan: de van de AWBZ, van de zorgverzekeraars en van de gemeenten. Het is er niet minder gecompliceerd door geworden. Nu is het de kunst om als gemeente ervoor te zorgen dat het voor de burgers zo simpel mogelijk wordt. Door een loket te organiseren, fysiek of virtueel. Maar daar is wel voldoende geld voor nodig.’

In de onderhandelingen met de ministers Zalm, Remkes en staatssecretaris Ross is het u gelukt dat budget te verhogen van 34 naar 60 miljoen, en er gaat nog 45 miljoen invoeringsgeld naar de gemeenten. Is dat voldoende?
‘Als VNG hebben wij een hogere claim op tafel gelegd. We zullen daar dus nog verder over onderhandelen.’

En ook over de oude claim van 225 miljoen voor extramuralisering?
‘Ja, al hebben we nu besloten om dit los te koppelen van de onderhandelingen over de WMO. Het is inderdaad een oude claim. De extramuralisering heeft geleid tot een afname van de kosten voor de AWBZ, maar doordat mensen steeds langer zelfstandig blijven wonen kost dat gemeenten veel extra aan welzijnsmiddelen. Dat is nooit gecompenseerd. We hebben dat nu losgekoppeld van de WMO-discussie, maar die claim blijft wel staan.’

Belangengroeperingen van ouderen en gehandicapten zijn bang dat ze met de WMO straks geen recht op zorg meer hebben. Onterecht, vindt de staatssecretaris. En u?
‘Veel mensen maken zich zorgen of ze straks nog wel voor bepaalde voorzieningen in aanmerking komen. De staatssecretaris zegt dat ze de kwaliteit van de voorzieningen goed in het vizier zal houden. Ik denk niet dat mensen bang hoeven te zijn. De meerwaarde van de WMO is dat je dichter bij huis kunt kijken naar wat mensen nodig hebben. Dat ze niet meer langs allerlei loketten hoeven. Nu kan integraal worden gekeken wat mensen nodig hebben. Het is overigens niet zo dat er nu opeens allemaal nieuwe dingen gaan gebeuren. Veel gemeenten zijn allang bezig met allerlei arrangementen op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Voor de WMO hoeft echt niet de hele boel op de schop.’

Toch blijkt uit een recent onderzoek dat 86 procent van de gemeenten nog helemaal niet klaar is voor de WMO, terwijl die toch al over minder dan een half jaar ingevoerd moet worden.
‘Ja, maar wat betekent klaar zijn voor de WMO? Dat betekent niet meer dan dat je het debat in de gemeenteraad erover hebt gevoerd hoe de toekomst eruit gaat zien na invoering van deze wet en dat je een beeld hebt van waar de mensen op kunnen rekenen. Daarna volgt de implementatie pas.’

U bepleit een zogeheten compensatieplicht. Wat is daarvan het voordeel boven de zorgplicht die de staatssecretaris heeft toegezegd?
‘De zorgplicht is van de baan. Dat was niet meer dan een waslijstje van voorzieningen waarvoor gemeenten moeten zorgen. Nogal zwart/wit. Met een compensatieplicht stel je normen voor participatie van mensen vast en kan de gemeente vervolgens kijken welke voorzieningen zij aanbiedt om dit doel te bereiken. Je kijkt dan veel meer naar de mens als geheel, hoe iemand erbij zit en wat diegene nodig heeft om te participeren. Dan pas kun je maatwerk leveren.’

Is de WMO een goede wet?
‘Ja, maar ik wil wel beklemtonen dat de financiële randvoorwaarden essentieel zijn. Anders wordt het een onbeheersbare situatie. De Onroerende Zaak Belasting is nu afgeschaft waardoor de gemeente veel minder eigen inkomsten heeft. Vervolgens worden we wel geconfronteerd met een wet met een open-eindfinanciering. Dan moeten we ook middelen hebben om dat te reguleren. De gemeente moet dus zelf kunnen besluiten al dan niet persoonsgebonden budgetten te verstrekken en zelf eigen bijdragen in rekening kunnen brengen. Anders krijgen we iets over de schutting gegooid waarbij we niet zelf aan de knoppen kunnen draaien. En dat willen we niet.’