Ze hebben er in Amsterdam een feestje van gemaakt: op 1 oktober zijn alle contracten voor de inkoop van jeugdzorg getekend. 50 Instellingen en 130 zzp’ers en kleine groepspraktijken zijn gecontracteerd. Daar is een proces van 2 jaar aan vooraf gegaan, zegt Rutger Hageraats, in 2011 als programmamanager aangesteld voor de transitie van de jeugdzorg in Amsterdam. ‘De professional krijgt de centrale rol in het ouder- en kindteam. Ze moeten breed leren kijken naar wat voor dat gezin in die situatie nodig is. Over twee jaar zijn de professionals voldoende getraind en opgeleid.’

Amsterdam is klaar voor de transitie van de jeugdzorg?

‘We hebben in 22 wijken 27 ouder- en kindteams klaar staan. De burgers zijn geïnformeerd, de inkoopcontracten voor jeugdzorg zijn voor 99 procent rond. We zijn twee jaar geleden begonnen om de transitie voor te bereiden. Wat is klaar? In 2015 moeten professionals in de jeugdteams opgeleid worden en professionaliseren. Ze komen uit allerlei sectoren: ggz, jeugd- en opvoedhulp, uit de AWBZ-zorg en uit de welzijnssector. Voor de brede ontwikkeling van de jeugdwerkers trekken we nog twee jaar uit. We doen een beroep op het professionele inzicht om de zorg voor kinderen en gezinnen. Alle professionals hebben geleerd met verschillende standaarden en instrumenten voor diagnoses te werken. Dat zal nog even zoeken zijn. Kern blijft dat één professional hulp biedt aan het gezin. Het kan dus zomaar gebeurden dat de jeugdpsychiater van het team ook ondersteuning geeft in de opvoeding.’

De loyaliteit van de zorgmedewerkers zal de doorslag geven. Dat zegt Martin Dirksen, directeur van Bureau Jeugdzorg Overijssel. De transitie van de jeugdzorg baart iedereen zorgen. ‘Het wordt noodverbanden aanbrengen.’ Lees meer>>

De professional krijgt een centrale rol. Wat is het effect op het werk?

‘Binnen het team krijgt de professional veel ruimte om te bepalen welke hulp nodig is. Ook om te bepalen of er specialistische hulp nodig is. Die verandering is ingrijpend voor het werk, en ook spannend. Professionals moeten leren breed te kijken naar het gezin. Wij vragen hen om de juiste weg te zoeken voor de hulp en ondersteuning aan het gezin. Ja, dat kan riskant zijn, een verkeerde beslissing kan vergaande gevolgen hebben voor mensen. We hebben daarom ook waarborgen ingebouwd. De teams bestaan alle uit een combinatie van generalisten en specialisten. Elk team kan beroep doen op een jeugdzorgbeschermer die ervaring heeft om de veiligheid van kinderen te beoordelen. Er is ook nog een “stedelijk expertiseteam” dat bij complexe gevallen ingeschakeld kan worden.’

Wat was lastig in dit transitieproces?

‘Voor de samenstelling van de ouder- en kindteams hebben we bewust gekozen om generalistisch werkende hbo’ers samen te laten werken met specialistische jeugdzorg professionals. We zijn begonnen om met bestaande instellingen een samenwerkingsverband op te zetten, een gezamenlijke visie op te stellen en met elkaar de financiering te regelen. Tot nu toe gaan alle medewerkers mee naar het ouder- en kindteam. Het was twee jaar hard werken. Dan merk je dat alle instellingen op een andere manier naar jeugdzorg kijken. Ook binnen de gemeenten moesten we kiezen hoe we dit jeugdzorgstelsel uit willen voeren: door de gemeenten of door jeugdzorgorganisaties. We hebben voor een hybride constructie gekozen, in de overgangsfase. De gemeente, de ggd en 25 jeugdzorginstellingen hebben een joint venture opgericht. Zo zit de gemeente nog dicht op de uitvoering, maar behouden professionals hun ruimte. Over twee jaar evalueren we hoe het verder gaat.’

Hoe willen jullie bezuinigen?

‘De teams gaan de komende twee jaar meer gezinnen helpen met kortdurende ondersteuning. Op die manier willen we het beroep op specialistische hulp terugbrengen. We hebben bij de inkoop van specialistische zorg een bezuiniging ingepland die oploopt tot 2018. Daarnaast gaan de teams efficiënter werken, er is geen indicatieorgaan meer, geen aparte coördinatoren voor jeugdhulp. Niettemin, het wordt spannend of het gaat lukken met de zorg die we hebben ingekocht. Het gemeentebestuur van Amsterdam heeft een noodfonds opgezet voor eventuele financiële problemen bij de drie decentralisaties. Daar zit 61 miljoen euro in. Verder heeft de staatssecretaris toegezegd dat hij gemeenten wil helpen die te weinig geld hebben gekregen voor jeugdzorg.’

Heb je Zorg + Welzijn magazine al eens gelezen? Blader hier een van onze nummers door >>
En we hebben een mooi aanbod voor je: nu meer dan 40% korting op een abonnement >>