Door Maria van Rooijen – ‘De eerste keer dat ik ging voorlezen was het wel even schrikken’, vertelt Charlotte Leemans (25), die zich twee jaar geleden aanmeldde als vrijwilligster voor het voorleesproject. ‘Het was bij een Marokkaans gezin met drie jongetjes van 8, 6 en 2 jaar. Ze woonden met hun ouders, oma en nog een tante in een piepklein flatje. Regelmatig bleven er nog twee nichtjes overnachten. De moeder, die hier vijf jaar woonde, sprak geen Nederlands. Met de vader, die hier al langer woonde, verliep de communicatie ook moeizaam. We moesten lang zoeken naar een plekje in huis waar we rustig konden voorlezen.
De eerste weken was het een drama om de oudste jongetjes erbij te houden. Ze wilden best een paar minuten kijken naar wat ik aan het doen was, maar daarna renden ze weer rond. Toch bleven ze elke keer iets langer zitten. Na zes weken waren ze echt geïnteresseerd. Ze gingen boeken onthouden en verhaaltjes navertellen. Als ik dan weer boekjes van Kikker van Max Velthuis had meegenomen, reageerden ze enthousiast: Ha, de kikker!’
Inmiddels is Leemans geen vrijwilligster meer, maar projectleider van de landelijke uitbreiding van het project en daarmee een van de inmiddels betaalde krachten van de VoorleesExpress. Bijna drie jaar geleden namen de zusjes Anne en Marieke Heinsbroek het initiatief voor dit project. Marieke, toen nog student, gaf huiswerkbegeleiding aan Marokkaanse jongeren en zag hoe slecht hun taalbeheersing was. Anne, eveneens student, las regelmatig voor aan neefjes van een Turkse huisgenoot en ontdekte hoe leuk het was om in contact te komen met een allochtoon gezin. Die combinatie bracht hen op het idee samen met vriendinnen te gaan voorlezen bij allochtone kinderen thuis.
De belangstelling onder zowel gezinnen als voorlezers was zo groot dat al snel een professionelere opzet noodzakelijk was. Er werd een stichting – SodaProducties – opgericht en aan fondsenwerving gedaan. Het aantal Utrechtse voorleesgezinnen groeide in 2008 tot 150 per jaar. Dit jaar is de VoorleesExpress ook gestart in Amsterdam en Eindhoven en er zullen in januari 2009 nog meer steden volgen.
Eenmalig meedoen
De vrijwilligers lezen twintig weken achter elkaar wekelijks een uur voor in hetzelfde gezin. Altijd uit prentenboeken met niet zoveel tekst. Het voorlezen gaat volgens de ‘interactieve voorleesmethode’, waarbij de voorlezer de kinderen stimuleert mee te denken en zo te oefenen met hun taalvaardigheid. De gezinnen mogen maar één keer meedoen, daarna, zo is de bedoeling, moeten de ouders zelf gaan voorlezen. Het liefst in het Nederlands, maar het is ook goed als ze dat in hun moedertaal doen. ‘Kinderen die veel worden voorgelezen ontwikkelen een beter taalgevoel’, zegt Leemans. ‘Allochtone gezinnen kennen niet onze voorleescultuur. Ouders vertellen wel verhalen, maar minder uit boekjes. Daardoor beschouwen allochtone kinderen het lezen als iets schools, iets wat ze moeten doen. Wij willen ze laten zien dat lezen leuk is.’
In het Marokkaanse gezin lukte dat goed. Leemans: ‘Al na een paar weken was de vader zelf naar de bibliotheek gegaan. Hij had dikke boeken geleend, met veel tekst. Want hij dacht: het is goed dat mijn kinderen leren lezen, maar van die plaatjesboeken leren ze niets. Ik heb hem uitgelegd dat prentenboeken ook het lezen stimuleren. Na afloop hebben de nichtjes, die goed Nederlands spraken, het voorlezen overgenomen.’
Fijne herinneringen
De vrijwilligers, veelal studenten, worden geworven via mond-tot-mond-reclame en studie-websites. Behalve dat ze vrouw zijn – daar geven de ouders de voorkeur aan – moeten ze zelf fijne herinneringen aan voorlezen hebben. Bovendien moeten ze het leuk vinden om met andere culturen in contact te komen. De gezinnen worden geworven via scholen, peuterspeelzalen, zelforganisaties, het welzijns- of maatschappelijk werk.
Omdat er ook autochtone gezinnen zijn waar kinderen nooit worden voorgelezen start de VoorleesExpress binnenkort in Rotterdam met een pilot voor autochtone kinderen. ‘Maar daarvoor moeten we ons scholingsmateriaal wel wat aanpassen.’
Dit artikel staat in Zorg + Welzijn Magazine nummer 12, december 2008
Bron: Foto: VoorleesExpress
Ik ben enthousiast over dit artikel. Eén ding stoort mij enorm: alleen moeders (studentes) zouden kunnen voorlezen. Wat een discriminatie. Ik ken heel veel vaders die geweldige voorlezers zijn! Allochtone vaders zouden zich hier aan kunnen spiegelen. Gauw weg dus met die oproepjes waarin alleen vrouwen zich kunnen melden om voor te lezen.