Gemeenten moeten in de opdracht richting de lokale wijkteams expliciet aandacht hebben voor de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. ‘Lange tijd is hiervoor te weinig aandacht geweest’, stelt programmamanager Bruinooge. ‘Geen onwil van gemeenten, maar omdat onduidelijk was waar wijkteams nu concreet aan moesten voldoen.’
Belangrijke schakel
En dat terwijl goed toegeruste wijkteams juist een erg belangrijke schakel zijn in de aanpak van geweld achter de voordeur, stelt Bruinooge. ‘Wijkteams zijn de verbinding tussen zorg en veiligheid en ze hebben door de integrale manier van werken ook andere problemen van een gezin of huishouden in beeld.’
Plegers willen niet plegen
Problemen zoals schulden, armoede of psychische problematiek leveren soms zoveel stress op dat de spanningen in huis oplopen en de veiligheid in het gedrang komt. ‘Het is belangrijk om de aandacht niet alleen te richten op die onveiligheid, maar ook op dit soort problemen. Plegers willen vaak helemaal geen geweld plegen, maar door dit soort problemen loopt het soms toch uit de hand.’
Kwaliteitskader
Om gemeenten en wijkteams beter op weg te helpen, is vorig jaar in overleg met onder andere wijkteams, gemeenten, politie en Veilig Thuis het Kwaliteitskader Werken aan Veiligheid voor (lokale) wijkteams en gemeenten vastgesteld. ‘Dit richt zich in eerste instantie op gemeenten, als opdrachtgever van de lokale teams. Hoe gaat de gemeente om met onveiligheid? Wat mogen burgers verwachten en welke organisaties spelen hierbij een rol? Vanuit die integrale visie op veiligheid worden keuzes gemaakt. Ook beschrijft het kwaliteitskader welke taken, kennis en kunde belegd moeten zijn. De wijkteams zijn daarvoor een heel belangrijke partner.’
Positieve ontwikkeling
De aandacht voor huiselijk geweld en kindermishandeling is de afgelopen jaren sterk gegroeid, stelt de projectleider. ‘De bewustwording neemt gelukkig toe. Ook bij gemeenten, bij bestuurders. En nu tijdens de coronacrisis lijkt het nog makkelijker te worden om spanningen thuis te bespreken. Het onderwerp komt veel meer in de openbaarheid. Dat vind ik – ondanks alles – een heel positieve ontwikkeling.’
Losse opdracht
Ze merkt dat bestuurders inzien dat het onvoldoende is om verschillende organisaties een losse opdracht te geven. ‘Daar ben je er niet mee. Je moet de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling echt agenderen. Laten zien dat je het belangrijk vindt. Dan hebben we het over integrale sturing. Bestuurders, organisaties van de uitvoering, politie moeten ook regelmatig met elkaar om de tafel.’
De juiste vorm
Gemeenten moeten volgens de programmamanager zelf – kijkend naar de inrichting van het lokale sociaal domein – de juiste vorm kiezen. ‘Daar zijn al een aantal voorbeelden van. Zo zijn er in de regio Utrecht/Amersfoort SAVE-teams ingericht. In Brunssum heeft elk wijkteam een gedragswetenschapper ter beschikking, Enschede heeft een specifiek team voor huiselijke geweld en kindermishandeling.’ Het nieuwe kwaliteitskader en de daarbij horende zelfscan zijn volgens haar een praktisch hulpmiddel voor gemeenten om te kijken waar ze staan. ‘Wat doe ik goed, waar moeten we nog een slag maken.’
Naakt op straat
Professionals in een wijkteams hebben een erg complexe opdracht, beaamt Bruinooge. Het bespreekbaar maken van geweld is verre van eenvoudig, het gezamenlijk opstellen van een veiligheidsplan is dat evenmin. ‘Maar de professionals die het gezin of huishouden al kennen, zijn de aangewezen personen om samen met ouders, kinderen en netwerk de meest onveilige situaties te benoemen. Hoe pakken we die onveilige situaties samen aan? Het is belangrijk dat professionals vanuit hun eigen deskundigheid met professionals uit andere domeinen spreken. Heel concreet. Waar hebben we het over? Wat is er aan de hand? Als een man wanneer hij dronken is, zijn vrouw naakt op straat zet, dan moet daarover gesproken worden. Waar kan de vrouw heen wanneer het nog een keer gebeurt? Hoe kunnen we voorkomen dat hij haar buiten zet?’
Randvoorwaarden
In het kwaliteitskader zijn ook nogal wat eisen richting de professionals in de wijkteams opgenomen. ‘Er wordt inderdaad veel van deze wijkteams verwacht. Professionals moeten integraal en systeemgericht werken, multidisciplinair over de grenzen van de organisatie en domeinen. Dat kan alleen als ze goed toegerust worden én gesteund worden door managers en bestuurder. Het kwaliteitskader helpt om voor de juiste randvoorwaarden te zorgen.’
