‘Yamina geeft hoop. Met haar ambitie en lef is zij een belangrijk rolmodel voor andere vrouwen. Zij laat zien dat het waardevol is om te leren en te werken in je eigen leefomgeving. Daarmee motiveert ze ook anderen om sociaal werker te worden.’

Zo luidde de onderbouwing van de jury die woensdag Yamina Ayadi (39) koos als Sociaal Werker van het Jaar 2023. Yamina zet zich als vrijwilliger in haar buurt in voor ouderen en gezinnen en werkt op dit moment als sociaal werker bij Team Toekomst Rotterdam. Een programma dat zich richt op de ontwikkeling van Rotterdamse kinderen. Twee jaar lang trekt Yamina met hen op – maar ze doet nog veel meer.

Een spoedgeval

Het is de ochtend na de uitreiking als we Yamina spreken over haar plannen als Sociaal Werker van het Jaar. Wat gaat ze bijvoorbeeld doen met die 2.000 euro die ze krijgt om te investeren in een sociaal project? En wie is Yamina eigenlijk? ‘Ik kom net even op adem van een spoedgeval op school’, begint Yamina het gesprek.

Wat was er aan de hand?

‘Een huis is volledig afgebrand. Ik kreeg een seintje van school, want het ging om het huis van een van de kinderen uit mijn traject [van Team Toekomst Rotterdam, red.]. Ik ben erheen gegaan om het kind te helpen de emoties een plekje te geven. Op zo’n moment hoor ik dat er meer aan de hand is. De ouders hebben geen inboedelverzekering, dus dan weet je eigenlijk al dat dit financieel pittig gaat worden voor hen. Ik probeer hen dan te wijzen op de mogelijkheden die ze nog wel hebben om een vergoeding te krijgen.’

Je ochtend begon dus vrij hectisch. Gisteren zat je nog in Den Bosch en werd je benoemd als Sociaal Werker van het Jaar 2023. Hoe was dat?

‘Ik was eigenlijk een beetje in shock, ik had het niet verwacht. Het voelt als erkenning. De lange weg die ik ben gegaan en al het harde werk dat ik heb geleverd, wordt gezien. Kijk, ik ben moeder, ondersteun als vrijwilliger gezinnen in de wijk en werk voor Team Toekomst Rotterdam. Ik ben dus weinig bezig met mezelf. Zo in de spotlights gezet worden, gezien worden, voelt dan heel speciaal.’

Je zegt dat je een lange weg bent gegaan, wat bedoel je daarmee?

‘Mijn vader kwam als gastarbeider in de jaren zeventig naar Nederland. Hij werkte keihard om ons een goed leven te geven, maar daarmee is ook alles gezegd. Wij hadden alleen de primaire voorzieningen, dus bestond m’n leven uit eten, drinken, slapen. Geen uitjes, geen leuke dingen. Vervolgens leerde ik als kind de Nederlandse taal beheersen en werd ik als tolk ingezet door mijn ouders en andere familieleden. Zodra er dingen gebeurden die niet kloppen, mocht ik het gaan regelen. Zo kwam ik op een keer terecht in een machtsstrijd met een ambtenaar, maar ik wist heel goed: dit klopt niet. Ik kende mijn rechten.

Nadat ik op was gekomen voor mijn rechten en had gewonnen, dacht ik: hoe moeilijk moet dit zijn voor mensen die de taal niet zo goed beheersen en geen kennis hebben van het Nederlandse recht, zoals ik dat heb? Die mensen moeten een stem krijgen! Zo begon ik als vrijwilliger in de wijk om gezinnen te helpen een weg te banen door de wet- en regelgeving. Ik heb inmiddels de mbo 4-opleiding Social Work afgerond en kan alles wat ik al jaren deed ook echt methodisch onderbouwen. Nu ben ik – op kosten van mijn werkgever – ook nog bezig met de hbo-opleiding Social Work. Een droom die uitkomt.’

Waar ga jij je voor inzetten als Sociaal Werker van het Jaar 2023?

‘Ik weet dat het groots klinkt, maar het systeem om ondersteuning te kunnen bieden, moet makkelijker gemaakt worden. Voor zowel gezinnen als hulpverleners. En ik wil me daar hard voor maken.’

Waar loop jij zelf tegenaan?

‘Ik geef in mijn trajecten anderhalf jaar lang ondersteuning aan gezinnen. Dat betekent dat ik hen veerkrachtiger probeer te maken, langzaam hun vertrouwen probeer te winnen zodat ze geloven in de kracht van ondersteuning en de positieve kanten van de maatschappij. Dan, na een jaar of twee, staat het gezin open voor professionele hulp in de vorm van therapie, schuldhulpverlening en noem maar op. Dan probeer ik hen aan te melden voor die hulp en krijg ik te horen: ho, wacht even, we hebben hier een flinke wachtlijst voor. Of: zo werkt het niet, je moet eerst dit protocol volgen. Ineens is er dan zo weinig mogelijk. Ik geloof dat dit allemaal flexibeler kan – en moet! – dan hoe het nu gaat.’

Vind je dat de overheid tekortschiet?

‘De overheid regelt juist te veel. Overal zijn potjes voor, maar die zijn niet effectief. Er wordt naar mijn idee niet goed gekeken naar het gezinsleven van deze mensen en wat daar precies nodig is.’

Waarom focus jij je zo op gezinnen?

‘Onze jeugd is onze toekomst. Daar moeten we in willen investeren door hen een positief perspectief te bieden. Daar is meer voor nodig dan een tienminutengesprekje met mij na schooltijd. Want vervolgens zit het kind zeven dagen lang thuis in de schimmel, in armoede of tussen ouders met mentale problemen. Dat is water naar de zee dragen. Het is essentieel om het thuis stabiel en veilig te maken voor kinderen, en ook op de sport- of cultuurvereniging. Dan pas kunnen zij floreren. Ik kijk daarom naar het hele plaatje. Ik wil een veilige cirkel om zo’n kind heen creëren.’

Jij komt ook echt op voor de rechten van de kinderen die je begeleidt, dat gaat dus verder dan alleen de focus op ontwikkeling.

‘Veel van mijn cliënten hebben onrecht meegemaakt. Daardoor zijn ze in een penibele situatie beland. Ja, ik ben dan iemand die samen met hen op de deuren gaat kloppen om hun recht weer terug te krijgen. Zo begeleid ik een aantal kinderen van een gezin dat in 2016 in Nederland is komen wonen. Het ene kind heeft woede-uitbarstingen (slaat alles kort en klein) en het andere kind slaat dicht en toont geen enkele emotie. School signaleerde ook dat ze heel moe waren en constant in de les gaapten. Als we dan kijken naar de thuissituatie is dat niet zo vreemd: deze kinderen wonen met zeven andere personen in een driekamerappartement in Rotterdam. Ze hebben geen bed, geen bewegingsruimte en slapen dus op de vloer tussen allemaal andere mensen.

Ik stapte naar de wethouder, want dit kon zo niet langer. Hij zei: schrijf me een brief. Dat heb ik gedaan. Die werd doorgestuurd naar de SUWR: Stichting Urgentiebepaling Woningzoekenden Rijnmond. Zij vonden de situatie niet urgent genoeg. Dat raakt me. Als dit niet urgent genoeg is, wat dan wel? Wonder boven wonder heeft dit gezin recent een woning aangeboden gekregen via Woonnet Rijnmond en gaat het nu al een stuk beter met de kinderen. Een stabiel thuis is de basis.’

Als winnaar krijg je een bedrag van € 2000,- om te besteden aan een sociaalwerkproject. Waar ga je dat aan besteden?

‘Aan twee projecten: moeders uit de wijk scholing aanbieden en jongeren een extra zakcentje laten verdienen. De eerste omdat ik weet hoe essentieel het is om een opleiding te kunnen volgen. Dan pas willen mensen je aannemen en kun je geld verdienen en zelfstandiger worden. Zolang je geen opleiding hebt, willen mensen gebruikmaken van je ervaring als vrijwilliger in de wijk, maar ze willen je niet in dienst nemen tegen een normaal uurloon. Ik heb dat meegemaakt en dat voelde niet prettig. Ik gun het andere vrouwen dus om – net als ik – een opleiding te kunnen volgen.

Het andere project is een zakcentje verdienen voor de pubers (13-15 jaar oud) die zich vooral in vakanties enorm vervelen. Door werk aan te bieden, kunnen zij zich nuttig maken, een netwerk opbouwen en een structuur in hun dag blijven houden. Hopelijk kunnen we hiermee voorkomen dat ze vanuit verveling gaan lopen klieren ‘s avonds.’ 

Waarom is sociaal werk volgens jou essentieel in Nederland?

‘Sociaal werk is mensenwerk, wij zijn degenen die het maatwerk terugbrengen in Nederland en mensen kunnen helpen die zijn verdwaald in het systeem.’

Drie ambassadeurs

Sociaal Werk werkt!, de samenwerking van werkgeversorganisatie Sociaal Werk Nederland en werknemersorganisaties FNV Zorg & Welzijn en CNV Zorg & Welzijn, organiseert de jaarlijkse verkiezing om sociaal werk en de sociaal werker zichtbaarder te maken.

Ook de andere genomineerden M’hamed Yahia en Juul van Schaijk gaan het komende jaar op pad als ambassadeur voor hun vak. Alle drie de kandidaten hebben zelf een grote groep stemmers weten te krijgen. De jury zei tijdens het Jaarcongres er alle vertrouwen in dat deze drie ambassadeurs het vak met veel daadkracht en enthousiasme zullen vertegenwoordigen. ‘Deze drie genomineerden staan natuurlijk symbool voor al die andere toppers in het werkveld’, benadrukte voorzitter van de jury, Otwin van Dijk.

Lees ook: Redouan El Khayari was Sociaal Werker van het Jaar 2022. ‘Ik ga ervoor zorgen dat we niet meer om sociaal werk heen kunnen.’