Marcia Kroes heeft de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging mede opgezet uit boosheid, vertelt ze. ‘Ik ben zelf ooit in de psychiatrie beland door problemen in mijn jeugd. Ik dacht dat ik daar eindelijk hulp kreeg, maar ik mocht niet terugblikken op het verleden, moest van dag tot dag bekijken hoe ik me voelde. In die tijd sneed ik mijzelf ontzettend. Ik zat daar dagen niets te doen en was heel kwaad dat ik geen goede hulp kreeg.’

Zeuren
Toen Kroes de instelling verliet en haar partner ontmoette, voelde ze zich een stuk beter. Maar stoppen met zichzelf beschadigen deed ze niet. ‘Ik bleef ook maar mopperen op de hulpverlening, totdat mijn partner zei dat ik maar iets moest doen in plaats van blijven zeuren.’ Zo is Kroes uiteindelijk adviseur geworden in de hulpverlening en geeft ze trainingen over hoe om te gaan met cliënten die zichzelf verwonden.

Zelfdestructief
De algemene opvatting in de zorg is dat cliënten eerst moeten stoppen met zichzelf beschadigen en daarna aan hun problemen kunnen gaan werken, stelt Kroes. ‘Er heerst een idee fixe dat mensen daar van de een op de andere dag mee kunnen stoppen. Maar zo werkt het niet, want mensen die dit doen hebben dan geen uitlaatklep meer. Zie zullen ze dan in iets anders zoeken, maar wel altijd zelfdestructief. Als ze niet meer snijden, dan raken ze bijvoorbeeld aan de alcohol.’

Inzicht
Je kunt pas stoppen met zelfbeschadiging als je inzicht krijgt in het proces, vindt de ervaringsdeskundige. ‘Het is goed als je weet wanneer je het doet, wat de aanleiding is en wat het verergert. Als patiënten dan hun zelfvertrouwen kunnen opbouwen dan is de zelfbeschadiging heel goed terug te dringen.’ Zelf heeft Kroes veel aan traumatherapie gehad. ‘Veel psychiaters in de ggz vinden het geen goed idee om terug te kijken op wat er mis is gegaan in je jeugd. Maar voor mij werkt het juist wel.’

Negeren
Voor hulpverleners kan het behoorlijk moeilijk zijn om geconfronteerd te worden met het bloed en de wonden, zo leert Kroes uit de trainingen. ‘Soms nemen hulpverleners daarom juist automatisch afstand, maar dan raak je ook het contact met de cliënt kwijt. Veel hulpverleners die nog volgens oude stijl zijn opgeleid, hebben geleerd het te negeren of te straffen door zelf je wonden te laten verbinden.’ Volgens Kroes is het juist belangrijk om ook naast iemand te kunnen gaan zitten, in plaats van alleen te helpen. ‘Samen het lijden dragen, want deze mensen lijden zo erg dat ze dat met fysieke pijn proberen te verdringen.’

Beweging
Zelfbeschadiging is meer bespreekbaar geworden. De laatste drie jaar is er volgens Kroes meer beweging rond dit onderwerp en wordt de discussie over hoe te handelen aangewakkerd. ‘Daarvoor hebben we best lang moeten pionieren. Dat was ook heel moeilijk. Natuurlijk blijven er hulpverleners bestaan die niets te maken willen hebben met mijn benadering. Er zijn er ook genoeg die anders willen.’ Het ergste wat hulpverleners kunnen doen is het zelfbeschadigen negeren. ‘In sommige instellingen is dat zelfs het beleid. Negeren moet je nooit doen. Dan negeer je de pijn van deze mensen en alles wat ze zijn.’

De prijs die Marcia Kroes heeft ontvangen is vernoemd naar het in 2002 overleden GroenLinks-Kamerlid Ab Harrewijn, en bedoeld voor mensen of organisaties die zich bijzonder inzetten voor de samenleving. Ze krijgt een kunstwerk en 5000 euro die ten goede komt aan de stichting.

Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.

Bron: Foto: Marcia Kroes