De telefonische hulplijn 113 Online is de afgelopen dagen overspoeld met hulpverzoeken. Kerkhof vergelijkt in de Volkskrant de situatie met die na de zelfmoord vorig jaar van doelman Robert Enke in Duitsland, die zich voor de trein wierp. Het aantal zelfmoorden in het buurland zou zijn verdubbeld door de enorme aandacht in de media, aldus de hoogleraar.
Veelvoorkomend
Dat de zelfgekozen dood van beroemdheden tot extra zelfmoorden leidt, bovenop de ‘normale’ aantallen, komt doordat zoveel mensen rondlopen met plannen, zegt Kerkhof. ‘Jaarlijks denken er in Nederland 400 duizend mensen serieus na over zelfmoord. Veel mensen realiseren zich niet hoe veel depressieve en suïcidale gedachten voorkomen. Driekwart van de mensen wordt nooit depressief. Zij hebben absoluut geen gevoel voor wat die anderen meemaken.’
Aantrekkingskracht
Kerkhof heeft deze week al een aantal patiënten gehad die zicht uitgenodigd voelen. De zelfgekozen dood van de acteur heeft een enorme aantrekkingskracht op mensen die toch al in de put zitten. De gedachte is dan volgens de hoogleraar: ‘Als iemand als Kamerling niet te helpen is, waarom zou ik dan wel te helpen zijn?’
Rolmodel
Uit onderzoek blijkt dat vooral jonge mannen kopieergedrag vertonen na een zelfmoord van een beroemdheid, zo meldt het dagblad. Mensen identificeren zich snel met iemand als Antonie Kamerling. Kerkhof: ‘Hij was jong, aantrekkelijk, succesvol.’ Het kopieergedrag staat bekend als het Werther-effect, vernoemd naar de hoofdpersoon in de roman Die Leiden des jungen Werthers van Goethe. Toen dit boek in 1774 verscheen, benamen in de maanden daarna opvallend veel jongemannen zich het leven. Vaak op dezelfde manier als in het boek.
Herman Brood
Om kopieergedrag te voorkomen, berichten media vaak terughoudend over zelfmoord. Maar bij beroemdheden gaan alle remmen los, aldus Kerkhof. Ook psychiater Jan Mokkenstorm hekelt in het artikel de manier waarop de media met de dood van bekende Nederlanders omgaat. ‘Als in de media wordt gesuggereerd hoe logisch het is dat iemand eruit wilde stappen, dan wordt de drempel om ook zelfmoord te plegen lager.’ Hij stoorde hij zich vooral aan de berichtgeving enkele jaren geleden over Herman Brood. ‘Zijn dood is destijds te veel geromantiseerd. Die werd beschreven als “het laatste kunstwerk” in zijn leven. Dan denk ik: ga toch weg, hier is gewoon iemand doodgegaan.’
Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.
Dit is één manier om ernaar te kijken. Een andere manier is dat mensen die suïcidale gedachtes hebben erkenning vinden. Ze kunnen het gevoel krijgen niet ‘alleen’ te staan als een ‘beroemdheid’ als Antonie Kamerling ook zelfde soort gevoelens had.
Ook is in het verleden gebleken dat mensen juist sneller hulp gaan zoeken, ze voelen zich minder ‘raar’ en durven sneller naar iemand toe te stappen. Hierdoor kunnen suïcide pogingen ook weer afnemen. Waarmee ik niet wil beweren dat kopieergedrag op bepaalde hoogte zal toenemen. Ik wil alleen de ‘positieve’ kant belichten.
Ook dat depressie meer besproken wordt. Als zelfs Antonie Kamerling depressief was, kan iedereen het gebeuren…. zulke soort gedachtes. Het haalt misschien een beetje stigma af van depressie en dat kan dan als een positief effect gezien worden. Hoe helaas dan ook voor Antonie zelf.