Zes jaar na publicatie van het ombudsmanrapport ‘In het krijt bij de overheid’ blijkt dat de meeste knelpunten uit dat rapport nog steeds niet zijn opgelost. Ondanks meerdere verbeterplannen van de overheid. Nationale ombudsman Reinier van Zutphen krijgt veel klachten van mensen in de schulden. De overheid denkt te veel vanuit haar eigen kader en verliest daarbij het perspectief van de burger, oordeelt de ombudsman.
Behoorlijkheidskader
Op basis van zijn onderzoek naar de belangrijkste knelpunten komt Van Zutphen tot zeven geboden in het omgaan met schuldenaren. Hij noemt het een ‘behoorlijkheidskader’:
De ombudsman is van oordeel dat de overheid bij het innen van schulden:
- zich moet inspannen om verdere schulden te voorkomen
- duidelijk moet communiceren en er naar moet streven om waar nodig persoonlijk contact op te nemen
- redelijk moet handelen door maatwerk te leveren
- de beslagvrije voet dient te waarborgen
- medewerking moet verlenen aan schuldhulpverlening
- zoveel mogelijk moet samenwerken met andere overheidsinstanties
- haar vorderingen behoorlijk moet uitbesteden
[nur_green_block] Sociaal Werk Nederland, VNG, Divosa, de landelijke Cliëntenraad en de NVVK, gaven afgelopen zomer al vijf punten waar de overheid aan kon werken om schulden te voorkomen en verminderen. Lees dit artikel hier. [/nur_green_block]
Onvoorstelbaar
Roeland van Geuns, lector Armoede interventies aan de Hogeschool van Amsterdam, is het roerend eens met de ombudsman. ‘Het is triest dat de Nationale Ombudsman op dit niveau van beleid de rijksoverheid en lagere overheden van adviezen moet voorzien. Een deel van de aanbevelingen ligt zo voor de hand dat het haast onvoorstelbaar is dat dat nog geen staande praktijk is.’
Schulden verhelpen
Het begint al met de eerste aanbeveling. ‘Het is de taak van de overheid om schulden te verhelpen. Dan is toch het eerste wat je doet het voorkomen van schulden’, redeneert Van Geuns. Hoewel de schuldenproblematiek taai is, kunnen eenvoudige verbeteringen het probleem al flink verkleinen. ‘Alle afzonderlijke overheidsorganen kunnen besluiten dit te doen. Daar is geen ingewikkelde samenwerking voor nodig.’
Overheid is uitzondering
Ook de uitzonderingspositie die de overheid zichzelf toebedeelt, is Van Geuns een doorn in het oog. ‘Als een erkende schuldhulpverlener beoordeelt dat iemand toegelaten wordt tot een schuldhulpverleningsregeling, dan gaan energiemaatschappijen en woningcoöperaties daarmee akkoord. Doen ze dat niet, dan worden ze overgoten met pek. De overheid zelf gaat niet automatisch akkoord met schuldregelingen. Terwijl zij eindverantwoordelijk zijn voor die schuldhulpverlening. Dat is eigenlijk een gotspe.’
Automatische verhoging
‘Het CJIB is de meest opvallende uitzondering’, stelt Van Geuns. ‘Ieder bedrijf in Nederland moet een betalingsherinnering sturen voordat ze een verhoging mogen doorvoeren. Behalve het CJIB. Die stuurt bij elke boete een acceptgiro en acht weken later verhogen ze het bedrag automatisch met vijftig procent. Dat blijft erg merkwaardig. Helemaal omdat we weten dat de meeste mensen zo’n boete niet betalen, omdat ze daar het geld niet voor hebben. Zouden ze het dan wel kunnen betalen als je het met vijftig procent verhoogt?’
Belastingsysteem aanpakken
Hoe de overheid zal reageren op deze aanbevelingen van de ombudsman? Van Geuns: ‘De betrokken ministeries zullen ongetwijfeld de mogelijkheden verkennen van deze oplossingen. Hoewel ik denk dat doorvoering van dit behoorlijkheidskader simpel is. Voor een echte, structurele aanpak van de schuldenproblematiek is echter een hervorming van het belastingsysteem noodzakelijk. Niet alleen de manier van incasseren, maar ook het toeslagensysteem. Dit kabinet heeft niks aangekondigd in deze richting. Het gaat dus nog minstens drie á vier jaar duren voor hiertoe besloten zal worden. Ondertussen zijn de mensen in de schulden de dupe.’
[nur_green_block]Roeland van Geuns is een van de sprekers op het Armoede en Schulden congres van 11 april. Voor meer informatie over het congres en aanmelden klik hier.[/nur_green_block]
