Snuffelend zoeken de varkens op het veld naar walnoten. Een buurtbewoner heeft er afgelopen week kilo’s noten neergegooid. Knuffelvarken Willem duwt zijn snuit tegen het been van vrijwilliger Laura (22). Ze bukt zich om hem over zijn kop te aaien. Met vertedering vertelt ze hoe ze hem als big in het voorjaar de fles heeft gegeven. Laura werkt er sinds de start van stadstuin Down to Earth. Ze heeft de eerste zaadjes in de grond gestopt en ze zien uitgroeien tot gewas. Eerst werkte ze in een fabriek waar ze spuiten inpakte. ‘Dat was niets voor mij. Hier ben ik in de buitenlucht en onder de mensen. Dat vind ik het fijnste aan dit werk.’ Ze gaat een klant helpen die bloemkool en sla wil kopen. Met haar handen haalt ze een krop sla uit de grond. De bloemkool kan nog niet geoogst worden, omdat die nog niet groot genoeg is, zegt ze tegen de klant.

Oud brood

Initiatiefnemer van de biologische stadstuin Down tot Earth is Fake Mulder. Zijn zoon Sjoerd (17) is zijn inspiratiebron voor de stadstuin. Hij heeft het syndroom van Down en als hij achttien is gaat hij aan het werk, maar Mulder wil niet dat zijn zoon in een fabriekshal terechtkomt. Hij verdient mooier werk, zoals in de stadstuin waar hij lekker kan rondscharrelen en met zijn handen in de aarde kan zitten. ‘Als ik hem een kruiwagen met oud brood geef, is hij uren bezig om de varkens te voeren. Hij geniet daar intens van en ik dus ook’, zegt Mulder in plat Gronings. Binnenkort komt een groep kinderen van de school van zijn zoon in de stadstuin kijken. ‘We kunnen dan bijvoorbeeld aardappelen rooien. Het is elke keer weer een verrassing hoeveel en hoe groot de aardappelen zijn die je naar boven haalt. Voor deze groep is dat prachtig werk om te doen.’

Onkruid

Aan de rand van Ottersum in Noord-Limburg heeft Mulder sinds dit voorjaar bijna één hectare voormalig landbouwgrond in bruikleen van de gemeente. Zijn doel is om mensen die door een beperking moeilijk aan het werk kunnen komen een zinvolle én fijne dagbesteding te bieden. Er werken zes vrijwilligers in de stadstuin, maar zijn ideaal is om vijfentwintig mensen aan een dagbesteding te helpen. ‘Er is genoeg te doen en voor elk wat wils. De een vindt het leuk om klanten te helpen, terwijl de ander het liefst met zijn handen in de aarde zit. Reinhart (48) die slecht ziet en hoort, haalt het grove onkruid eruit.’

Zwemmen

Het zijn allemaal vrijwilligers en komen wanneer ze zin hebben. Voor de een is dat een paar uurtjes in de week, een ander komt elke middag. Mulder heeft daar geen problemen mee. ‘Het gaat erom dat ze een fijne tijd hebben. Ook als je geen zin hebt om je handen uit de mouwen te steken, ben je welkom om even een praatje te komen maken of koffie te drinken.’ Zijn doel is dat de vrijwilligers met een fijn gevoel naar huis gaan. Het sociale contact is daarbij niet onbelangrijk. ‘Ze zijn geen vrienden van elkaar, maar kunnen het goed met elkaar vinden. Toen het zo warm was deze zomer spraken zij in de groepsapp af om met elkaar te  zwemmen. Zelfs de jongen die zich het liefst afzijdig houdt, ging mee. Dat vond ik leuk om te zien. Ze komen uit hun isolement.’

Taart

Het gewas staat er prachtig bij in kaarsrechte lijnen met nauwelijks onkruid. Er staan aardperen, prei, knoflook, rooibieten, rode kool, bloemkool, broccoli, bonen, koolrabi en verschillende soorten sla. Op een apart veld staan voederbieten voor de varkens. Hij heeft biologische kippen, die prachtige eieren leggen, zegt Mulder niet zonder trots. ‘Ik verkoop ze voor vijfentwintig cent per stuk. Kijk deze haantjes heb ik van de slacht gered.’ De tuinkas waar hij zelf planten opkweekt uit zaden staat nu nog elders, maar hij verhuist deze binnenkort naar Ottersum. Ook heeft hij plannen om bijenkassen te plaatsen.

Op de pof

Mulder heeft veel aanloop van buurtbewoners die even een kijkje willen nemen of groenten, aardappelen of eieren komen kopen. ‘Als we er niet zijn, mogen ze producten op de pof meenemen.’ Met de voedselbank is afgesproken dat cliënten wekelijks een gratis pakket aan groenten en aardappelen mogen afhalen. Op dinsdag rijdt hij naar de bakker om oud brood én taart te halen voor de varkens. ‘Als ze mijn auto horen, beginnen ze te krijsen en staan ze mij bij het hek op te wachten. Hele vlaaien, slagroomtaarten en krentenbrood worden er over het hek gekiept. De bakker kan het niet meer verkopen en vindt het fijn dat hij het niet hoeft weg te gooien.’

Hygiëne

Als voormalige varkensboer uit Groningen heeft hij geen opleiding gehad tot werkbegeleider van mensen met een beperking. Problemen lost hij op met gezond boerenverstand en zijn Groningse nuchterheid helpt hem daarbij. Een van de vrijwilligers heeft een hygiënisch probleem waardoor er veel gedoe was op zijn oude beschutte werkplek. ‘Ze hebben mij gevraagd of hij bij mij terecht kon. Ik had daar geen enkel probleem mee. Hij ruikt inderdaad niet lekker, maar in de buitenlucht hebben wij daar niet veel last van. Als we binnen koffie hebben gedronken, zet ik nadien gewoon even een raampje open. Daar moet je niet te zwaar aan tillen.’ Als er problemen zijn gaat hij ‘onofficieel een gesprek’ met ze aan. ‘Met de knieën tussen de bieten en de handen in de aarde praat het een stuk makkelijker dan aan tafel.’