Door Dominique Elshout – Greta Blok heeft niks te verbergen en zo komt ze ook binnen, met hond Bob. Op een vrijdagmiddag vertelt ze over haar leven en welzijn, op kantoor bij de Stichting Onbenutte Kwaliteiten (OK) in het Rotterdamse stadsdeel Hillegersberg/Schiebroek. Daar zit Jessica Jessurun aan haar bureau. ‘Hallo Jessica. Zó, ik ben gisteren dronken geweest. Het was mijn verjaardag. 46.’Greta Blok lijkt kind aan huis bij OK. Zo ziet ze dat zelf ook. Ze gaat zitten en steekt kernachtig van wal. ‘Ik ben borderliner, maar ik wist zelf heel lang niet dat ik dat was. Op mijn twaalfde zat ik al aan de drugs, ik heb geen opleiding en al kreeg al heel jong een kind.’ Greta Blok heeft nooit een rustig leven.

Prestatie
De stichting Onbenutte Kwaliteiten probeert mensen met een belemmerende achtergrond deel te laten nemen aan de samenleving. ‘Iedereen heeft iets te bieden. Vanuit deze gedachte helpt OK mensen hun kwaliteiten te ontdekken en te benutten. Iets kunnen betekenen voor een ander, een prestatie leveren, gewaardeerd worden en erbij horen, nieuwe dingen meemaken, contacten opdoen – in de visie van OK zijn dat waardevolle ervaringen voor iedereen.’ Zo zijn de beginselen van OK.

Greta Blok vertelt verder. ‘Met therapie ben ik nu op weg naar genezing. Ik denk dat ik nog voor dertig procent borderliner ben. Via Jessica heb ik een opleiding gedaan tot zorgassistente op de longafdeling van het Erasmusziekenhuis. Ik kreeg daar geen baan omdat ik in therapie ben. Ik vond dat ik misbruikt werd. Van hieruit steunden ze me daarin. Ik werk nu op een school voor autistische kinderen van vier tot twaalf jaar. Eén keer per week gaan we paardrijden en gymmen, één dag werk ik in de keuken’, zegt Greta.

Op de website van OK staat: ‘In een OK-traject stelt u samen met uw trajectbegeleider een plan op van wat u wilt bereiken en welke ondersteuning u daarbij nodig heeft. De trajectbegeleider helpt u om hiermee aan de slag te gaan en heeft regelmatig contact om samen uw ontwikkelingen te bespreken. Er wordt onder meer gebruik gemaakt van cursussen, activiteiten en vrijwilligerswerk, die door organisaties in de buurt worden aangeboden.’Greta Blok: ‘Ik ben niet iemand die alsmaar aan de bel trekt, toch, Jessica? Ik schaam me om de hele tijd met praatjes aan te komen, ik denk al snel dat ik te veel ben. Maar ik schaam me niet om te zeggen dat ik het zonder Jessica niet had gered qua werk. Als je me in mijn werk één keer afzeikt, zit ik gelijk in de put. Dan heb ik een steuntje nodig. Van Jessica krijg ik dat. Met haar kan ik de diepte in. Elke traan die ik hier heb gelaten – en dat waren er veel – is door Jessica eruit getrokken. Zelfs toen mijn buurvrouw werd neergestoken, kon ik bij Jessica mijn hart luchten. Ik ben er trots op dat ik hier cliënt ben.

’Vastklampen
Zoals Greta Blok het vertelt, lijkt het bij vlagen alsof ze zich met haar hele hebben en houwen vastklampt aan de medewerksters van OK. ‘Als dat zo is, is dat een van de zwakkere punten van de relatie’, reageert directeur Wouter Rietman. ‘Het is niet de bedoeling dat mensen afhankelijk worden van OK, dat lijkt me persoonlijk niet wijs. Maar het beeld dat je schetst, geeft ook iets aan over de betrokkenheid van onze medewerkers. Die is groot.’

Twee- tot vijfduizend cliënten kloppen per jaar aan bij de Stichting Onbenutte Kwaliteiten. OK bestaat uit twaalf uitvoeringsorganisaties in alle deelgemeenten van Rotterdam. De stichting vormt de koepel boven dit netwerk. ‘Wij bieden trajecten die gericht zijn op zelfredzaamheid en het voorkomen van maatschappelijk isolement. Vrijwilligerswerk is daarbij door het ervaringsgerichte en laagdrempelige karakter een belangrijk instrument. De ervaring leert dat een OK-traject een positief effect heeft op het zelfbeeld van de deelnemer. OK heeft een focus op werk, maar de praktijk leert dat in een aantal gevallen vrijwilligerswerk of zelfredzaamheid het hoogst bereikbare is’, zo is te lezen op de website van OK.

‘Een zeer gering percentage van de deelnemers krijgt uiteindelijk een vaste baan’, geeft directeur Rietman grif toe. ‘De gemeente Rotterdam moet ook mee willen gaan in trajecten die leiden tot werk. De gemeente koopt een van onze trajecten gericht op doorstroom niet meer in, helaas.’

Uitgekotst
Peter Koole (47) kiest voor een schuilnaam en op de foto hoeft hij niet zo nodig. ‘Ik wil mijn persoonlijk verhaal wel vertellen, maar niet iedereen hoeft te weten dat het om mij gaat.’ Het persoonlijk verhaal van Koole – met daarin een rol voor OK – begint in 2001. ‘Toen heb ik een psychose gehad.’

Peter Koole (47) kiest voor een schuilnaam en op de foto hoeft hij niet zo nodig. ‘Ik wil mijn persoonlijk verhaal wel vertellen, maar niet iedereen hoeft te weten dat het om mij gaat.’ Het persoonlijk verhaal van Koole – met daarin een rol voor OK – begint in 2001. ‘Toen heb ik een psychose gehad.’

Koole voer vroeger op zee, als cateraar op een cruiseschip. In 2001 ging veel verkeerd. Vader overleed, moeder overleed, de overgang van zee naar de wal was erg groot en de psychose sloeg toe. ‘Ik ben nog een jaar zeer depressief geweest. In principe word je dan door de maatschappij uitgekotst. De samenleving vroeg te veel van me. Alles moet tegenwoordig snel, met mobieltjes en een hoop stress.’

Het werd erg stil in het leven van Koole, die verder geen familie heeft. De telefoon ging niet meer. ‘Zelfs uitzendbureaus lieten niks meer van zich horen.’ Via via kwam Koole te weten dat er zoiets als Onbenutte Kwaliteiten bestaat. ‘Zij hebben me uit mijn isolement gehaald. Ze waren de enigen die belden, met name Ilona Witkamp. Ilona heeft heel veel tijd aan me besteed. Om de twee maanden hadden we een persoonlijk gesprek. Zij staat echt aan mijn kant en niet aan de kant van de bureaucratie.’

Na zijn ziekte kwam Koole ook in aanraking met de sociale dienst, niet geheel tot zijn genoegen. ‘Om nou te zeggen dat ze daar met je meeleven, nee. Bij de sociale dienst ben je een nummer. Ze hebben geen oog voor je kwaliteiten. Bij OK wel, hier kijken ze naar wat je kan en wat je aankan.’

Schopstoel
Vrijwilligerswerk, Koole vult er nu zijn dagen mee. Als cateraar in een verzorgingshuis, als medewerker bij grote evenementen in de stad en in een sociaal café, waar een driegangen menu € 2,50 kost. ‘En op vrijdagmiddag maak ik muziek voor daklozen en verslaafden. Ik speel gitaar en zing. Ik heb nu een fijne invulling van mijn tijd, in het werk dat ik doe kan ik mijn liefde kwijt. Na mijn psychose had ik geen moed meer, geen zelfvertrouwen. Solliciteren kon ik niet meer. Als ze vroegen hoe lang ik al werkloos was, sloeg ik gelijk dicht. Ik heb nu een bijstandsuitkering, maar ik ben blij dat ik iets kan doen voor dat geld. Ik hou niet van thuis zitten en mijn hand ophouden.’

Vrijwilligerswerk, Koole vult er nu zijn dagen mee. Als cateraar in een verzorgingshuis, als medewerker bij grote evenementen in de stad en in een sociaal café, waar een driegangen menu € 2,50 kost. ‘En op vrijdagmiddag maak ik muziek voor daklozen en verslaafden. Ik speel gitaar en zing. Ik heb nu een fijne invulling van mijn tijd, in het werk dat ik doe kan ik mijn liefde kwijt. Na mijn psychose had ik geen moed meer, geen zelfvertrouwen. Solliciteren kon ik niet meer. Als ze vroegen hoe lang ik al werkloos was, sloeg ik gelijk dicht. Ik heb nu een bijstandsuitkering, maar ik ben blij dat ik iets kan doen voor dat geld. Ik hou niet van thuis zitten en mijn hand ophouden.’

‘Het fijne van m’n vrijwilligerswerk is dat ik nu niet meer op de schopstoel zit. Ik loop niet alleen maar steun te trekken. Mensen denken soms dat je dat fijn vindt, lekker een uitkering krijgen en niks doen. Ik kan je zeggen: het is helemaal niet fijn.’

Peter Koole heeft zijn draai gevonden in het werk dat hij doet. ‘Ik voel me weer mens. Voor mij is Onbenutte Kwaliteiten een geschenk, ik heb niks dan lof. Had ik al verteld dat de deelnemers elk jaar samen een avondje uitgaan. Naar het theater, en vorig jaar naar een heel duur restaurant. Het enige nadeel van OK is dat doorstroming naar een betaalde baan bijna niet lukt.’

In een half uurtje heeft Koole zijn verhaal verteld, kort en goed. Hij excuseert zich. ‘Je hebt na drie bladen vol aantekeningen, dat is wel genoeg toch? Ik moet weg, naar de sociale dienst. Ik zie er erg tegenop.’

Dit artikel staat in Zorg + Welzijn Magazine nummer 1, januari 2009.