In een brief aan leden van de Tweede Kamer licht Sociaal Werk Nederland de noodzaak van deze oproep toe. ‘De kosten voor jeugdzorg lopen op. Dat is ook niet zo gek als je bedenkt hoe complex de digitale samenleving is waarin ouders zich moeten redden. Ook in Nederland is één op de acht inwoners zwakbegaafd en kampen 2,5 miljoen huishoudens met schulden. Multiprobleemgezinnen vragen veel hulp en dat brengt hoge kosten met zich mee. Het is dus niet zo gek dat om extra geld wordt gevraagd voor investeringen in de jeugd. Maar de inzet van die middelen tot nu toe is veel te eenzijdig, gericht op méér van hetzelfde, met weinig visie en onvoldoende nadruk op het voorkomen van problemen. Sterker, in veel gemeenten wordt bezuinigd op preventie en ondersteuning in het gewone dagelijkse leven, de sociale basis.’

Voorkomen is beter dan genezen

Volgens Sociaal Werk Nederland laten gemeenten nu wachttijden ontstaan voor zwaardere jeugdhulp, wordt er beknibbeld op de tarieven van jeugdhulp of bezuinigd op preventie en Wmo. ‘Veertig procent van de gemeenten wil nu zelfs de drempel voor hulp verhogen, waardoor je voor de komende jaren een stuwmeer aan zorg creëert.’ Jeugdzorg Nederland heeft al om extra geld gevraagd. Maar extra geld is op zichzelf niet de oplossing meent Sociaal Werk Nederland. ‘Met extra geld verschuift de aandacht niet automatisch naar het voorkomen van problemen. Bovendien is de jeugdhulp met soms meer dan 150 aanbieders in een regio verre van efficiënt georganiseerd. Extra investeringsgeld vragen zonder een vernieuwende visie en een goed nationaal preventieprogramma is dweilen met de kraan open.’

Starten met de voorkant

Hoe dat geld dan wel besteed moet worden, daar wordt in de brief aan de leden van de Tweede Kamer ook uitleg over gegeven. ‘De oplossing is: start echt met die voorkant en laat dat werk doen door degenen die ervoor zijn opgeleid: sociaal werkers (met specialisme jeugdwerk, jongerenwerk, (school)maatschappelijk werk). Stop daar dus substantieel geld in en start een stimuleringsprogramma jeugdhulp in de buurt, vanuit preventie en integraal werken op alle levensterreinen.’

Halve oplossing

Extra geld voor hulp aan jeugd en jongeren is dus belangrijk, maar het is volgens Sociaal Werk Nederland pas de halve oplossing. ‘De daadwerkelijke omslag naar preventie is de noodzakelijke volgende stap. Het vraagstuk Jeugd gaat over een diepgaande transformatie en een echt andere mindset. Het vraagt om een transformatie van de hele zorg voor jeugd, met inzet van alle betrokken partijen in het sociaal domein.’

Welzijn van het kind

Om die transformatie echt te bereiken, spelen de buurt en nabije professionals een belangrijke rol. ‘Ouders staan vaak open voor ondersteuning, maar inzet van jeugdzorg wordt als een hoge drempel gezien. Eenvoudige interventies, een pedagogisch spreekuur, een buurtpedagoog die aan huis komt en een praatje maakt, ontmoetingen met andere ouders in de ouderkamer, zijn dan van grote waarde. Pas als ouders ernstig in gebreke blijven is zware zorg nodig. Hoe eerder pedagogische ondersteuning ‘en passant’, via spel (peuterspeelzaal, spel aan huis, voorschoolse taalondersteuning), sport en buurtwerk het gedrag en welzijn van het kind en ouders kan bijsturen, hoe beter.’

Ambulant jongerenwerk

Ook wordt in de brief het belang van ambulant jongerenwerk benadrukt. ‘Problemen en spanningen thuis en op school vinden vaak een uitweg naar de straat. Ambulant jongerenwerk is cruciaal om jongeren daarin bij te staan en hen te helpen hun talent te ontdekken en positief in te zetten. Voor problematisch drugsgebruik en schulden gaan jongeren niet naar een loket of de jeugdzorg, een nabije jongerenwerker is vaak succesvol in het bijsturen van dit gedrag voordat het te laat is. Wie denkt dat kinderwerk en jongerenwerk ‘iets is met rommelen in een buurthuis’, heeft zijn huiswerk niet gedaan. Voor al die kinderen die opgroeien in onveilige gezinnen zijn deze buurtpedagogen van levensbelang. Plat gezegd: dat redt levens, en bespaart de gemeenschap miljoenen euro’s. Maar zorg dan wel dat ze ingekocht, opgeleid en gefinancierd worden. Lokale en landelijke bestuurders hebben meet-, weet- en zorgplicht: zijn er genoeg buurtpedagogen ingekocht per kwetsbare wijk? Jongerenwerk wordt landelijk echter onterecht over het hoofd gezien terwijl het een instrument is om jongeren in hun kracht te zetten en zo te voorkomen dat zij uitvallen, radicaliseren of in zware jeugdzorg belanden.’

Goed opgeleide sociaal werkers

En om dit allemaal te bereiken, zijn goed opgeleide sociaal werkers nodig. ‘Maar ook het sociaal werk heeft last van de krapte op de arbeidsmarkt. Goede jongerenwerkers en opbouwwerkers zijn steeds moeilijker te vinden. Kwaliteit vraagt vakmanschap en professionalisering. En ruimte om professionals hun werk goed te laten doen.’ Daarom vraag Sociaal Werk Nederland in de brief tot slot ook om een scholingsfonds.