Dat staat te lezen in de onlangs uitgekomen evaluatie van de Arbowet. Die wet werd in 1994 herschreven, vanaf dat jaar werden werkgevers ook verplicht om werknemers te beschermen tegen agressie in de zorg, geweld en seksuele intimidatie. ‘Er staan bij mij regelmatig medewerkers van zorginstellingen op de stoep die zich ziek hebben gemeld vanwege agressie en geweld op de werkvloer. Vooral bij mensen uit de ggz is dat schering en inslag,’ zegt Frederik Bergervoet van de Arbo-dienst in Eindhoven.

Agressie in de zorg

Bergervoet is bedrijfsarts voor medewerkers van verschillende verzorgings- en verpleeghuizen en instellingen voor de ggz in de regio Eindhoven. Hij begeleidt momenteel drie personeelsleden uit de ouderenzorg en tientallen medewerkers uit de ggz. ‘Er is bijvoorbeeld iemand bij die door een demente oudere dusdanig is toegetakeld dat ze haar huidige beroep niet meer kan uitoefenen’, vertelt hij. ‘Maar met name in de psychiatrie heerst er nog steeds vaak een sfeer van “agressie van cliNnten, dat hoort er nu eenmaal bij”. Daar moet de zorg vanaf.’

‘Er vallen hier ook weleens klappen,’ zegt Onno Jongewaard, manager bij Arduin, een grote organisatie voor mensen met een verstandelijke handicap in Zeeland. ‘Als agressief gedrag leidt tot een traumatische ervaring bij een medewerker, sturen wij hem of haar naar onze trainersgroep “Omgaan met agressie”. De trainers weten precies hoe ze de medewerker moeten opvangen en begeleiden. Ook personeel dat met cliënten werkt waarvan we weten dat ze agressief kunnen worden, volgt preventief een cursus van de trainersgroep.’

Cursussen

Een toenemend aantal zorginstellingen organiseert dergelijke cursussen voor het personeel. Met name ook verpleeghuizen die steeds vaker te maken krijgen met agressieve dementerende ouderen, zo meldt NU’91, de beroepsorganisatie van de verpleging. ‘Maar er zijn ook instellingen waar ze nog steeds geen sjoege hebben van wat er op de werkvloer gebeurt,’ meent Gorrit Smit, beleidsmedewerker bij NU’91. Smit is zelf tweeëntwintig jaar psychiatrisch verpleegkundige geweest. ‘Het aantal klachten over agressie, geweld en seksuele intimidatie neemt toe. We raken vaak verwikkeld in procedures met werkgevers die hier niks tegen doen of geen schade willen vergoeden.

Er zijn overigens ook klagers die zelf geen officiële melding maken. “Onze baas doet er toch niets mee”, zeggen ze dan.’ Volgens Smit nemen als gevolg van personeelskrapte nemen steeds meer instellingen ongeschoolde mensen in dienst. ‘Dat is ook niet bevordelijk voor het gedrag van cliënten en hun familieleden. Als er geen goede zorg geleverd wordt, gaan mensen protesteren, helaas niet altijd op een vriendelijke manier.’ De beleidsmedewerker benadrukt dat werknemers zelf ook eerder aan de bel moeten trekken bij ongeoorloofd gedrag, want dat gebeurt nog te weinig. Uit een enquête die de beroepsorganisatie begin dit jaar publiceerde, bleek dat meer dan de helft van het verplegend personeel te maken krijgt met ongewenste intimiteiten op het werk, 43 procent maakt geen melding van een dergelijke ervaring./Jeannine Westenberg