Zowel hulpverleners als cliënten zijn niet actief met het opstellen van een individueel zorgplan – afgekort izp. Het zorgplan zou juist het middel zijn om de zorg goed af te stemmen op de wensen en doelen van de cliënten en patiënten. Bovendien moet het zorgplan de zorg efficiënter en goedkoper maken. Maar zorgverleners twijfelen of een zorgplan wel de manier is voor de cliënt om zelf de regie te nemen. Ook hebben hulpverleners moeite met de afstemming tussen de individuele zorg en de organisatie van de eerstelijnszorg.

Zorgplan
Het gebruik van zorgplannen in de zorg voor patiënten met een chronische ziekte is beperkt: tussen de 6 en 25 procent – afhankelijk van de ziekte. Dat blijkt uit het onderzoek van Nivel: ‘Kennissynthese individueel zorgplan’. De uitkomsten zijn opmerkelijk omdat het zorgplan juist het middel is, ook door de politiek omarmd, om de zeggenschap en eigen regie van de cliënten te vergroten. Maar ook patiënten zelf hebben moeite om het zorgplan te gebruiken om de zorg in eigen hand te nemen, volgens de onderzoekers.

Maatwerk
Volgens het onderzoek worden ’persoonlijke doelen en de persoonlijke situatie van de patiënt vaak niet meegenomen in het zorgplan, terwijl dit de kern van het plan moet zijn.’Volgens het Nivel is het aanbod van zorgplannen groot, maar ontbreekt maatwerk. Een zorgplan is dus onvoldoende op de patiënt zelf afgestemd. Dat heeft te maken, aldus Nivel, met de koppeling van het zorgplan aan de formele zorgstandaard, dat is de norm voor multidisciplinaire zorg voor mensen met een chronische ziekte. 

Het effect van het zorgleefplan op de kwaliteit van leven van ouderen is gering. De focus is gericht op de kwaliteit van zorg, waardoor de doelen voor een gewoon leven en de eigen regie van de cliënt op de achtergrond raken. Dat blijkt uit de eindrapportage “Ouderen aan zet”. Lees meer>>

Bijdrage
Ook constateren de onderzoekers dat de ‘actieve bijdrage van een patiënt in de eigen zorg niet voor iedere patiënt en zorgverlener vanzelfsprekend is’. Wat houdt die actieve bijdrage tegen? Niet alle patiënten hebben behoefte aan een eigen zorgplan, aldus Nivel. En zorgverleners zijn ‘selectief in het aanbieden van een zorgplan omdat men twijfelt of een zorgplan wel geschikt is voor de patiënt.’

Voordelen
Er is te weinig onderzoeksresultaten om een goed beeld te geven van of een zorgplan ook werkt zoals het bedoeld is, vindt het Nivel. Toch lijkt het gebrek aan zorgplannen vooral koudwatervrees te zijn. ‘Procesevaluaties laten zien dat er positieve effecten zijn’, aldus de onderzoekers. ‘Als patiënten en zorgverleners eenmaal werken met een zorgplan, zien zij ook de voordelen.’