Bredewold deed de afgelopen jaren onderzoek naar de uitwisseling van hulp en zorg tussen mensen met een verstandelijke of psychiatrische beperking en buurtbewoners. Ze kwam mensen met een beperking tegen die het moeilijk vinden om afhankelijk te zijn, maar ook een groep mensen die actief hulp vraagt. ‘Zij slagen erin om een of meer mensen om zich heen te hebben die allerhande klusjes voor hen doen en die hier weinig of niets voor terugvragen’, aldus Bredewold in haar bijdrage op Sociale Vraagstukken.
‘Het is nogal wat, om als overheid te verwachten dat buurtbewoners een bijdrage leveren aan de integratie van mensen met een beperking.’ Lees hier meer over het promotieonderzoek van Femmianne Bredewold ‘Lof der Oppervlakkigheid’ >>
Vervoer
Bredewold geeft enkele voorbeelden van vrijwilligers die in het maatjescontact voor het karretje werden gespannen of zelfs uitgebuit werden. Dat blijkt vaak voor te komen als het om vervoer gaat. Zo was er een man met een psychiatrische achtergrond die zich door meerder vrijwilligers overal naartoe liet rijden, omdat hij niet zelfstandig kon fietsen. Toen bleek dat deze man iedere dag naar zijn werk fietste en ook in zijn vrije tijd fietstochtjes maakte, waren de vrijwilligers ‘ronduit geïrriteerd’, aldus Bredewold. ‘Ze voelden zich gebruikt.’
Gebruiken
‘Daarnaast wordt er soms over mensen zonder beperking in consumptieve termen gesproken: je gebruikt iemand als je hem of haar nodig hebt’, vervolgt de onderzoeker. Ze spreekt over een jonge vrouw met een psychiatrische achtergrond die na een intensief contact met haar maatje ineens niks meer van zich laat horen, omdat het weer goed gaat. Haar maatje voelde zich niet fair behandeld. Ze werd alleen maar ingezet wanneer ze nodig was.
Als je wilt dat er duurzaam contact ontstaat tussen kwetsbare burgers en hun buren, dan moet je dat organiseren. Met een sociaal makelaar bijvoorbeeld, zo blijkt uit onderzoek van Femmianne Bredewold. Maar bezuinigingen staan dit in de weg, zo blijkt in de praktijk. Lees hier meer >>
Wederkerigheid
Die ongevoeligheid voor codes en regels binnen sociale verhoudingen zorgt ervoor dat vrijwilligers uitgeput raken, stelt Bredewold. Mensen met een beperking begrijpen niet altijd dat het belangrijk is om iets terug te geven. Ook zijn ze vaak gewend geraakt aan de ontvangende rol. Bredewold benadrukt het belang van wederkerigheid in hulprelaties tussen buren.
Uitval
Het is aan de ene kant goed dat een bepaalde groep mensen heel goed om hulp kan vragen en dat ook kan regelen, stelt de onderzoeker. Aan de andere kant pakt het niet goed uit wanneer de emotionele band beperkt is. ‘Het onbegrensd zorgen voor anderen leidt dan tot stress en uitval van vrijwilligers. Ze raken uitgeput en voelen zich gebruikt wanneer mensen met een beperking geen enkele blijk van waardering geven voor hun goedbedoelde hulp.’
Wel jammer dat er weer 2 voorbeelden uit de psychiatrie worden gebruikt en ook nog eens te moeten merken dat het niet professioneel begeleid maatjescontact is. In de psychiatrie is het namelijk algemeen bekend dat veel cliënten geen wederkerigheid kennen en mensen ‘misbruikt’ worden om hun goedheid. Dat zijn daarmee geen foute psychiatrisch patiënten maar mensen met een stoornis of geschiedenis die dat heel begrijpelijk maakt. Dat zouden deze maatjes bv intervisie terug moeten horen. Of van de begeleider van het maatjescontact. Dit vrijwilligerswerk is niet hetzelfde als met ouderen werken. Deze hebben vaak nog wel de sociale vaardigheden en kunnen dankbaarheid tonen. Een beter kop zou zijn; ‘Vrijwilligers psychiatrisch patiënten onvoldoende begeleid’.
Heel goed, D Eijs! Je grenzen bewaken kun je alleen zelf. En als de ander beledigd is, zit er al iets niet (helemaal) goed in de (zorg)relatie.
Tja, ik ken dat, als ‘mantelzorger’ wel een beetje, het is bijna normaal dat je helpt dus als er andere familie op visite is dan wordt je bijna als bediende gebruikt. Maar je denkt dan, ja hallo, ik ben nu ook te gast vraag het nu maar eens aan de rest die normaal weinig tot niets doen.
Ze zijn dan zo gewend geraakt om de vraag bij jou te leggen, dat ze de rest het niet eens meer vragen, ook niet als ze op en ander tijdstip er zijn, en zouden dan ook een klein klusje kunnen doen. Maar er wordt hen niets eens wat gevraagd, dan denk je ook, ja hallo, zij hadden dat toen ook kunnen doen. Visites worden zo werkbezoeken, ik geef dan ook tegenwoordig aan dat ik nu gewoon op visite ben. Wat dat moet ook gewoon kunnen.