Van de ondervraagde sociaal werkers ziet 88% de stress toenemen bij cliënten vanwege de moeilijke financiële situatie van cliënten. De toenemende geldzorgen onder cliënten hebben effect op de sociaal werkers. Zij zien hun cliënten in steeds moeilijkere situaties komen. Allereerst signaleert 62% van de ondervraagde professionals een toename van mentale klachten bij cliënten. En 45% ziet meer ernstige problemen – zoals huiselijk geweld en verslaving – bij cliënten. Sociaal werkers zelf ervaren behoorlijk meer werkdruk door de toegenomen geldzorgen van hun cliënten. Twee op de drie professionals – 66% – zegt matig tot veel werkstress te hebben hierdoor.

Toenemende geldzorgen

Dat blijkt uit een online onderzoek van Zorg+Welzijn onder haar lezers. 162 Professionals vulden in de maand december 2022 online een vragenlijst in. Sociaal werkers uit diverse sectoren beantwoordden 10 vragen over het effect van de toenemende geldzorgen op cliënten én op hun eigen werkdruk. Maatschappelijk werkers staan aan top van het aantal respondenten: 30 van de 162. De respondenten komen uit alle provincies, maar vooral de provincies Gelderland, Zuid-Holland en Noord-Holland zijn goed vertegenwoordigd. De meeste respondenten – 70% – zijn tussen 40 en 60 jaar. Opvallend is dat 18,6% van de respondenten tussen de 60 en 70 jaar is.

Signalen

Zorgwekkend zijn de belangrijkste signalen waarmee de sociaal werkers worden geconfronteerd bij hun cliënten. Op de vraag waaraan professionals merken dat cliënten/wijkbewoners stress hebben antwoordt 61,6%: een toename van mentale klachten. 45% ziet meer ernstige problematiek zoals huiselijk geweld en verslaving en 36% van de sociaal werkers ziet dat cliënten uit beeld raken en/of zich meer isoleren. 72% van de professionals krijgt meer vragen over financiën van hun cliënten. Meerdere antwoorden waren mogelijk op deze vraag.

‘De groep cliënten die op het randje van het bestaansminimum leeft en eroverheen valt wordt al jaren groter’, ziet Lex Staal, directeur-bestuurder van branchevereniging Sociaal Werk Nederland. ‘Daar komen nu ook de mensen bij die allebei werken, het tot voor kort goed konden betalen en door de stijgende prijzen niet meer rondkomen. Dat zijn geen incidenten meer.’

Werkstress voor professionals

Opvallend is ook dat professionals door de financiële problemen van hun cliënten zelf behoorlijk meer werkstress ervaren: dat zegt 59% (matig tot hoge werkdruk) van de respondenten. Zeer veel werkdruk door toenemende geldzorgen zegt 7% van de professionals te ervaren. De werkdruk van sociaal werkers gaat dus ook omhoog omdat de problemen van cliënten toenemen. Maar 1 op de 4 profs (28%) verwacht dat zijn/haar eigen werkdruk/stress niet toeneemt.

Hoe kan de werkgever de hogere werkdruk van sociaal werkers aanpakken? Lex Staal: ‘Wij denken dat de gemeenten meer mogelijkheden kunnen bieden om extra sociaal werkers aan te trekken. Dat is sowieso nodig omdat het werk in de wijk alleen maar meer wordt en sociaal werkers steeds meer op hun bordje krijgen.’ De professionals en werkorganisaties moeten dan ook de problemen die ze tegenkomen bij de gemeenten blijven adresseren, vindt Staal.

Sociale basisstructuur

‘Ik zie dat veel gemeenten acties ondernemen om de financiële problemen van kwetsbare mensen te verbeteren’, zegt Staal. ‘Vaak zijn dat tijdelijke maatregelen, maar ik denk dat er, naast de kortlopende projecten, ook structurele maatregelen nodig zijn om een sociale basisstructuur in de wijk te hebben. Om een voorbeeld te geven: verschillende gemeenten ondersteunen buurthuizen in hun energiekosten om een warme plek te bieden aan mensen die moeten besparen. Ik denk dat het voor de toekomst belangrijk is om te investeren in een duurzame structuur van buurthuizen. Er is heel wat wegbezuinigd in de afgelopen 10 jaar.’

Geldzorgen van sociaal werkers

In het onderzoek vroegen we ook naar de persoonlijke financiële situatie van sociaal werkers. Hebben de sociaal werkers meer zorgen over hun eigen financiën in de toekomst? Daarop antwoordt 37% niet of nauwelijks persoonlijke financiële zorgen te verwachten. 27% verwacht wel financiële zorgen en 16% van de sociaal werkers verwacht grote financiële problemen in het komende jaar.

Lex Staal: ‘Wij horen nu al van onze leden, organisaties in het sociaal domein, dat werkgevers hun medewerkers uitnodigen het gesprek aan te gaan bij financiële problemen. Belangrijk is dat werkgevers het gesprek met hun medewerkers kunnen voeren als ze geldproblemen hebben. Dus werknemers moeten dat tijdig aangeven bij hun werkgever. Je moet een eventuele loonbeslaglegging – inhouding op het loon als mensen hun rekeningen niet meer kunnen betalen – voorkomen, dat willen zowel medewerkers als werkgevers.’

Voorschot op loon

Er zijn mogelijkheden voor werkgevers om hun medewerkers bij te staan met financiële problemen, vertelt Staal. ‘Wij zien bijvoorbeeld dat werkgevers met hun medewerkers kijken of het mogelijk is een voorschot op het loon uit te geven. Als je een achterstand hebt van 3 maanden huur of je zorgverzekering kun je bijvoorbeeld met een voorschot op de 13^de maand en/of het vakantiegeld eventueel een gat in je financiën vullen. Vaak kun je ook vakantiedagen verkopen om extra geld te genereren. Onze CAO biedt de flexibiliteit om elementen met elkaar uit te ruilen. Belangrijk is dat medewerkers met financiële problemen tijdig bij hun werkgever aan de bel trekken om samen te bekijken wat mogelijk is.’