Derk Loorbach (Professor bij Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) aan de Erasmus Universiteit Rotterdam), Frank van Steenbergen (onderzoeker bij DRIFT) en Kees van Anken (voorzitter Stichting Zwerfjongeren Nederland) roepen in een opiniestuk gemeenten op om de hulp aan jongeren anders te regelen en te financieren.
Zwerfjongeren
Het gaat specifiek om zwerfjongeren (jongeren tot 23 jaar), een groep jongeren die in problematische omstandigheden opgroeien. ‘Ze lopen in een cruciale levensfase achterstanden op die hun hele leven doorwerken. Er zou de samenleving dan ook alles aan gelegen moeten zijn om deze jongeren zo goed mogelijk op te vangen’, zo pleiten de schrijvers.
Schulden
Nu kunnen zwerfjongeren nauwelijks ontsnappen aan hun situatie, zo blijkt. Zonder vast adres, kunnen jongeren zich bovendien niet inschrijven in de gemeente en hebben dus geen recht op bijstand, kunnen geen zorgverzekering aanvragen. Veel van hen hebben schulden, waardoor het überhaupt moeilijk wordt om een kamer te huren. Voor schuldhulp heb je eerst een vaste woonplek en een stabiel inkomen nodig. Veel jongeren hebben hun school niet afgemaakt, dus is het lastig een baan te vinden. Wanneer dat wel lukt is het salaris vaak te laag om hun schulden af te lossen. Studeren is ook lastig, want door de schulden komen ze niet in aanmerking voor studiefinanciering.
Regels
Volgens de onderzoekers en de voorzitter zorgen alle regels, wetten en lokketten ervoor dat de problemen van deze jongeren niet bij de wortel kunnen worden aangepakt. ‘Voor elk probleem bestaat een afgebakend veld, maar zo werkt het voor jongeren met multi-problemen niet. Schulden, verslaving, geen dak boven het hoofd, een diploma halen hangen allemaal met elkaar samen.’ Nu is niemand echt verantwoordelijk voor deze maatschappelijke uitval.
Ontschotten
De schrijvers willen dat de gemeenten iets doet aan de financiering van de hulp aan jongeren. Nu is het nog zo dat iedere partij in het sociale domein, van jeugdhulp tot welzijn en van opvang tot onderwijs, slechts voor een klein deel verantwoordelijk is voor deze jongeren en dus de problemen niet echt fundamenteel kunnen aanpakken. De sectoren en financiën moeten daarom ontschot worden, aldus Loorbach, Van Steenbergen en Van Anken. Nu zijn de meeste partijen vanwege het geld nog gebaat bij het voortbestaan van de problemen.
Weerbarstig
De heren hebben hun hoop gevestigd op de gemeente, maar de werkelijkheid blijkt weerbarstig. Uit onderzoek blijkt dat 70% van de gemeenten geen zicht heeft op deze groep jongeren en haar problemen en 25% van de gemeenten het niet haar taak vindt om iets voor deze groep te doen. ‘In plaats van soms levenslange kosten voor opvang, zorg, politie, justitie, sociale diensten is het beter om te investeren in persoonlijke ontwikkeling, perspectief en duurzame oplossingen voor deze jongeren.’
Wie inzicht wil hebben in wat er in de gemeente speelt in het sociale domein, kan vanaf 18 september nuttige cijfers online vinden. Handig als je de sociale kaart voor je gemeente wil bekijken >>
Vroeger hadden we in bijna alle steden een wegloophuis voor jongeren. Ze konden daar 6 tot 12 weken verblijven, kregen een 'weglopersuitkering' en werden vanuit de opvang ondersteund en door de jeugdhulpverlening of gezinsvoogdij begeleid in contactherstel met ouders en gezocht naar mogelijkheden voor de toekomst.
Er was landelijk overleg met elkaar. Natuurlijk ging er veel mis; het idealisme won het soms van de rauwe werkelijkheid, maar in ieder geval waren de 'zwerfjongeren' in beeld.
Als gevolg van de normharmonisatie zijn 25 jaar geleden alle wegloophuizen gesloten. Een grote fout. Veel jongeren konden of wilden niet naar de geïndiceerde crisisopvang en verdwenen van de radar. Misschien toch weer kijken of laagdrempelige opvang voor deze groep mogelijk is…? Dus geen indicaties, maar dat ze gewoon weer om 2 uur 's nachts kunnen aanbellen en ze weer de hulp krijgen die nodig is!